Inicjatywa obywatelska w sprawie zasad wynajmowania lokali

Nie radzisz sobie z urzędnikami lub prywatnym właścicielem i potrzebujesz naszej pomocy? Skontaktuj się z nami!

W czwartek 31 sierpnia na Radzie Warszawy odbędzie się głosowanie nad proponowanymi zmianami w uchwale o zasadach wynajmowania lokali należących do Miasta. Propozycja trafiła do porządku obrad Rady dzięki inicjatywie obywatelskiej – uzbierano dość podpisów, aby propozycja musiała zostać poddana głosowaniu.

Dlaczego wspieraliśmy ten projekt i dlaczego to jest ważne

Projekt zawiera dwa z naszych postulatów: podniesienie kryterium dochodowego kwalifikującego do najmu komunalnego oraz likwidację kryterium metrażowego.

Kryterium dochodowe

Ratusz ostatnio podniósł nieznacznie kryterium dochodowe, ale Komitet Obrony Praw Lokatorów zaproponował inną formulę ustalania tego kryterium. Jak napisałyśmy w naszym stanowisku, gdy dyskutowano nad poprzednim projektem uchwały Rady Miasta:

Co do zasady, pomoc mieszkaniową powinny otrzymywać wszystkie gospodarstwa domowe, które nie są w stanie sprostać wysokości czynszów rynkowych bez uszczerbku dla innych koniecznych wydatków. Poziom ten można określić według formuły: minimum socjalne + realny przeciętny koszt wynajęcia mieszkania na wolnym rynku.

Poziom minimum socjalnego określa Główny Urząd Statystyczny. W trzecim kwartale 2022 r., GUS ogłosił, że minimum socjalne wynosi 1.509,17 zł dla jednej osoby1 (kwota nie zawiera kosztu najmu mieszkania). Zważywszy, że realny koszt miesięcznego najmu kawalerki wynosi średnio 2.500-3.000 zł, osoby zarabiające mniej niż 4.010 zł netto są zagrożone kryzysem mieszkaniowym, gdyż nie stać ich na najem komercyjny, a nie spełniają kryteriów pomocy mieszkaniowej. Trzeba też pamiętać, że wynajmując lokal nowy najemca musi wpłacić kaucję i czasem jeden miesiąc czynszu z góry. Aby realnie objąć osoby, których nie stać na najem zasobu komercyjnego, kryterium dochodowe powinno wynosić około 4.010 zł netto w gospodarstwie jednoosobowym, a 5.770 zł netto w gospodarstwie dwuosobowym.

Propozycja zmiany w uchwale opiera się na założeniu, że minimum socjalne jest ważnym wskaźnikiem, który musi zostać uwzględniony przy kwalifikacji do najmu komunalnego. Jeśli koszty życia rosną, a wraz z nimi minimum socjalne, kryteria dochodowe muszą zostać skorygowane. Zdajemy sobie sprawe, że obecnie koszty życia rosną szybcej, niż zarobki wielu osób, szczególnie tych, którzy osiągają niskie dochody.

Kryterium metrażowe

O kryterium metrażowym piszemy od wielu lat. Kryterium metrażowe uprawniające do najmu lokalu wynosi obecnie w Warszawie 10m2 na pierwszą osobę, 14m2 na dwie osoby i 6m2 na każdą kolejną. Teoretycznie, Dzielnice mogą odstąpić od kryterium w usadzadnionych wypadkach, ale to się dzieje bardzo rzadko. Systematycznie mamy do czynienia z sytuacją, w której setki rodzin kwalifikujących się pod względem dochodowym otrzymują odmowy ze względu na kryterium metrażowe, nawet gdy nie stać ich na najem na wolnym rynku.

W najgorszej sytuacji są samotne matki, które wynajomały mieszkanie na wolnym rynku i już ich na to nie stać. Taka sytuacja może być związana z utratą źródła dochodów, ale także z podwyżkami czynszu. Gdy czynsze stają się zbyt wysokie i nie ma dostępu do tańszych mieszkań, zaczynają się klopoty: spirala zadłużenia, eksmisje (czasami nielegalne, a więc bez prawa do lokalu socjalnego)… Dyskryminacja samotnych matek na rynku najmu powoduje, że wyjść z tej sytuacji jest niezmiernie trudno. Gdy taka osoba wynajmowała nawet kawalerkę o powierzchni mieszkalnej choćby 14,5 metrów, otrzyma odmowę pomocy mieszkaniowej od gminy.

Nic dziwnego, że w tej sytuacji samotne matki, mając takie odmowy, zajmują pustostany na dziko i czekają na sprawy o eksmisje, aby otrzymać lokal z wyroku.

Komitet Obrony Praw Lokatorów już przedstawił różne kompromisowe propozycje w tej sprawie, ale za każdym razem spotykało się to z silnym oporem Biura Polityki Lokalowej. Na poniedziałkowej Komisji Rozwoju Gospodarczego przedstawiciel BPLu stwierdził, że nie można zlikwidować kryterium metrażowego, bo to byłoby „nielegalne”. To jest bardzo ciekawy argument, zważywszy, że są duże miasta w Polsce, w których nie obowiązuje kryterium metrażowe– takie jak Poznań, Łódź, Gdańsk, czy Gdynia. W tych miastach obowiązuje bardziej postępowy system, w którym mały metraż oznacza dodatkowe punkty, ale przekroczenie limitu nie wyklucza pomocy dla osób, które spełniają inne kryteria. Komitet Obrony Praw Lokatorów kilka lat temu proponował zmianę zasad wynajmu mieszkań miejskich w Warszawie, tak aby metraż nie wykluczał mieszkańców z pomocy mieszkaniowej. Chciałyśmy, aby podobnie jak w innych miastach, zagęszczenie dawało dodatkowe punkty. Przedstawiciele Biura Polityki Lokalowej oczywiście nie byli zainteresowani zmiąną systemu, który umożliwia im odmawianie udzielania pomocy potrzebującym.

Ile potrzebujemy mieszkań?

Na Komisji padło pytanie do przedstawiciela BPL-u: jaki wpływ miałyby zmiany na kolejkę osób oczekujących na mieszkanie. Nie można tego dokładnie oszacować, ale wiemy ile osób otrzymało odmowy przyznania pomocy mieszkaniowej ze względu na przekroczenie kryterium metrażowego, mimo że spełniało kryterium dochodowe. Było to kilkaset rodzin rocznie.

Przy tak rygorystycznych kryteriach, które obowiązują obecnie, kolejki nie są długie (to oczywiście zależy od Dzielnicy). Ale kolejki też zależą od liczby mieszkań w danej gminie. Jeśli chodzi o Warszawę, wiemy w której dzielnicy można otrzymać mieszkanie w ciągu roku, a gdzie trzeba czekać latami. Ale gdyby budowano odpowiednio więcej mieszkań, problem nie byłby tak nabrzmiały.

Należy więc zadać pytanie: co się stało z obiecaną przez Miasto w programie Mieszkania 2030 liczbą 100 tys. mieszkań? Niestety, wygląda na to, że władze nie zamierzają zrealizować swoich obietnic, co jest źródłem problemu. Wygląda na to, że zamiast budować i inwestować, władze samorządowe starają się po prostu zmniejszyć liczbę osób kwalifikujących się do najmu. Tylko gdzie ci ludzie mają mieszkać?

Czwartkowa sesja

Trudno wyobrazić sobie, żeby formacja polityczna, która od lat forsuje antyspołeczną politykę mieszkaniową i która nie zamierza spełniać swoich obietnic w dziedzinie mieszkalnictwa zagłosowała nad projektem inicjatywy obywatelskiej. Jednak Radni mogą zaproponować zmiany. Nie wiadomo jak się zakończy głosowanie, ale jedno jest pewne: trzeba będzie nadal walczyć o zmiany w warunkach najmu, bo bezdomność i ubóstwo mieszkaniowe w naszym mieście będzie tylko rosnąć.

Porządek obrad czwartkowej sesji jest dostępny na stronie Rady Miasta. Sesję będzie można obejrzeć osobiście lub online: https://um.warszawa.pl/waw/radawarszawy/sesje

Jak możesz pomóc?