Odszkodowania dla lokatorów i konieczna zmiana polityki mieszkaniowej

Komitet Obrony Praw Lokatorów od lat podnosi, że lokatorom budynków reprywatyzowanych należą się odszkodowania za doznane przez nich krzywdy. Zależy nam jednak także na tym, by powstrzymać dalsze występowanie tych krzywd i naprawić błędy systemowe, które na nie pozwalają.

Najbardziej oczywistym problemem są podwyżki czynszów w sytuacji, w której umowa jest przekazywana nowym właścicielom. Umowa najmu traci w takich okolicznościach swoje cechy umowy najmu lokalu komunalnego. Lokatorzy tracą w ten sposób prawa nabyte, gwarantowane im przez Państwo w ramach pomocy mieszkaniowej. Pozbawienie prawa najmu lokalu komunalnego powoduje konkretną wyliczalną szkodę, uszczerbek majątkowy lokatora. Sąd Najwyższy w swojej Uchwale z dnia 24 maja 2002 r. (sygn. akt III CZP 28/02) uznał, że wartość prawa najmu lokalu komunalnego stanowi różnica między czynszem wolnym a czynszem regulowanym z uwzględnieniem, w konkretnych okolicznościach sprawy, okresu prawdopodobnego czasu trwania najmu.

Ale to nie jest jedyna szkoda, którą ponoszą lokatorzy. Właściwie należałoby utworzyć cały katalog krzywd, które stają się ich udziałem.

Jak wiemy, kupcy roszczeń już wielokrotnie występowali do sądów o odszkodowania za utracone zyski. Marzena Kruk dostała już 38 mln. z publicznych środków. Ale lokatorzy nie mają takich samych możliwości, jak dobrze ustosunkowani inwestorzy i elity prawnicze związane z warszawską reprywatyzacją. Często nie mają nawet sił, by borykać się z sądami widząc, że są wrogo do nich nastawione. Z każdym dniem staje się coraz bardziej jasne, że sądy i prokuratury rutynowo po prostu ignorowały wszelkie nieprawidłowości związane z reprywatyzacją.

Aby sprawiedliwości stało się zadość, trzeba przeznaczyć środki na wypłatę odszkodowań dla lokatorów. Znamy wielu lokatorów, którzy wpadli w spiralę zadłużenia z powodu braku pomocy ze strony Miasta. Skoro władze postanowiły po prostu oddać mieszkańców w prywatne ręce, jak dodatek do nieruchomości, przekreślając swoje zobowiązania wobec nich, powinny teraz ponieść konsekwencje takiego postępowania.

Szczegółowe propozycje nie zostały, póki co, wypracowane. Mamy jednak kilka dość istotnych uwag:

1. Najpierw należy zlikwidować źródło problemu. W żadnych okolicznościach nie powinno dochodzić do oddawania kamienic z lokatorami. Jeśli jednak już zostały oddane, Miasto powinno NATYCHMIAST zaproponować lokale zamienne lub płacić różnicę pomiędzy czynszem komunalnym, a czynszem wyznaczanym przez nowego właściciela.

Ofiary reprywatyzacji muszą czekać bardzo długo na propozycje najmu lokalu z zasobów Miasta, a czasem w ogóle ich nie otrzymują. Warunkiem koniecznym jest posiadanie wypowiedzenia umowy najmu albo czynsz przekraczający tzw. stawkę odtworzeniową. Czynsz nawet o 100% wyższy niż dotychczas nie gwarantuje, że wniosek o lokal będzie pozytywnie rozpatrzony. Gminy regularnie odmawiają umieszczania mieszkańców na listach osób oczekujących na lokale, nawet jeśli nie stać ich na nowy czynsz lub znajdują się już w okresie wypowiedzenia umowy najmu. Takim lokatorom każe się czekać aż do samego końca okresu wypowiedzenia, czyli do momentu, gdy zaczyna im grozić bezdomność.

Tego typu praktyki muszą się zmienić. W innym przypadku, szkody ponoszone przez lokatorów będą tylko wzrastać.

2. Nie możemy przyjąć żadnego scenariusza jednorazowej wypłaty zryczałtowanych odszkodowań, które nie byłyby powiązane z realnymi szkodami poniesionymi przez lokatorów.

Niestety, nie brakuje przykładów prób wygaszenia roszczeń przez jednorazową wypłatę odszkodowań o wiele niższych, niż poniesione szkody. Co gorsza, wiąże się to często ze zrzeczeniem się prawa do innych roszczeń. Są lokatorzy, którzy wskutek reprywatyzacji wpadli w długi rzędu 20 tys. lub nawet 200 tys., a są tacy, którzy w ogóle nie mieli drastycznych podwyżek czynszu. Nie byłoby zatem sprawiedliwe wypłacenie takiej samej kwoty odszkodowania w ramach jednorazowej rekompensaty. Odszkodowanie powinno pokryć przynajmniej zadłużenie wynikające z podwyżek czynszów przez prywatnego właściciela. To oznacza, że wszystkie sprawy muszą zostać rozpatrzone indywidualnie.

Forma rozpatrywania wniosków o odszkodowanie wymaga dopracowania. Ale jedno jest jasne – jeśli sądy będą działać tak, jak dotychczas, problem nie zostanie nigdy rozwiązany. Wszystkie bariery prawne stojące na drodze do dochodzenia roszczeń przez lokatorów powinny zostać zlikwidowane.

3. Miasto powinno ponieść odpowiedzialność za uchylanie się od przyznawania lokali komunalnych dla lokatorów, którzy zostali już zreprywatyzowani.

Chcemy zwrócić uwagę na dokument stanowiący część tzw. „Białej Księgi” zatytułowany „Obowiązek wydawania decyzji dekretowych”.
Ten dokument opisuje konsekwencje dyscyplinarne (a nawet majątkowe), które mogą zostać poniesione przez urzędników, którzy nie dość szybko realizują zwroty nieruchomości. Opieszałość urzędniczą narażająca lokatorów na brak lokali zamiennych lub powstawanie zadłużenia czynszowego należałoby potraktować w taki sam sposób i obarczyć urzędników osobistą odpowiedzialnością w razie nie zapewnienia lokali zamiennych.

Skoro administracja dąży do jak najszybszego przekazania nieruchomości, powinna także dążyć do jak najszybszego przyznania nowego lokalu lub pokrycia wyższego czynszu lokatora. Urzędnicy odpowiedzialni za utratę lokalu lub wystąpienie zadłużenia powinni ponieść konsekwencje, w tym majątkowe, za odmowę udzielenia pomocy lokatorom.

W sprawie odszkodowań dla lokatorów jest jeszcze wiele do przedyskutowania. Odszkodowania mogą się należeć również lokatorom, którzy nie byli poszkodowani przez reprywatyzację.

Komitet Obrony Praw Lokatorów stoi na stanowisku, że potrzebne są zarówno zmiany legislacyjne, jak i zmiany w polityce przyznawania lokali. Koniecznością jest też natychmiastowe powstrzymanie zwrotów nieruchomości z lokatorami. Komitet wyraża chęć uczestniczenia w ewentualnych zespołach lub komisjach, które będą dążyć do rozwiązania tych problemów, jednak inicjatywy w tym zakresie nie powinny wypływać ze strony obecnych władz Warszawy, ze względu na ich zupełny brak wiarygodności.

Komitet Obrony Praw Lokatorów
Warszawa, dnia 16 października 2016 r.

Skomentuj Odszkodowania dla lokatorów i konieczna zmiana polityki mieszkaniowej

Symboliczne mikrozmiany to za mało! Konfrontując dyskurs Miasta i elit z rzeczywistością

Niniejszy artykuł jest inspirowany nie tylko ogólną sytuacją warszawskich lokatorów, ale także stanowi bezpośrednią odpowiedź na artykuł Joanny Erbel opublikowany dwa tygodnie temu w Dzienniku Opinii. Z kolei jej artykuł jest, przynajmniej w części, krytyką oświadczenia Warszawskiego Stowarzyszenia Lokatorów, opublikowanego na tym samym portalu. Artykuł Erbel jest zatytułowany „Ustawa Reprywatyzacyjna to za Mało”. Pomimo obiecującego tytułu, artykuł jest o tyle niepokojący, że powtarza wiele twierdzeń, które są moim zdaniem całkowicie niezasadne i służą jedynie dezinformowaniu opinii publicznej o faktycznej sytuacji warszawskich lokatorów.

Nie jestem osobą promowaną przez elity tego miasta, więc pozwolę sobie przedstawić się czytelnikom. Od wielu lat jestem działaczką społeczną i jedną z założycielek Komitetu Obrony Praw Lokatorów. Od lat działamy w obronie osób pokrzywdzonych przez złą politykę rządu i miasta, walczących o swoje fundamentalne prawa, o dach nad głową. Te osoby często spotykają się ze skandalicznym traktowaniem ze strony czyścicieli kamienic, ale także ze strony urzędników Ratusza i Dzielnic. Niestety, skala krzywd doznawanych przez lokatorów w tym mieście jest masowa. Spotkałam się dosłownie z tysiącami ludzi, którzy borykają się z dramatycznymi problemami.

Inne organizacje lokatorskie działające w stolicy spotykają się z podobnymi przypadkami. Od wielu lat przekazywaliśmy władzom informacje o problemach w polityce mieszkaniowej, ale reakcja Miasta nigdy nie była odpowiednia do wagi problemu. Zwykłe rozwiązywano pojedyncze przypadki, które dawaliśmy jako przykład, czy wprowadzano kosmetyczne poprawki, które nijak się miały do powagi i skali problemu.

Niestety, Joanna Erbel w swoim tekście jedynie powtarza PRowe tezy urzędników Miasta i nie oferuje czytelnikom żadnych informacji na temat tego, jak w praktyce działa polityka mieszkaniowa w Warszawie. Pozwolę sobie więc zwrócić uwagę na niektóre fakty, które wpływają na naszą ocenę sytuacji.

Joanna Erbel, pisząc prawie jak rzecznik władz Miasta, tłumaczy nam:

“Obecnie kolejka do mieszkań komunalnych w Warszawie wynosi 3900 osób. Jednak co roku do zasobu komunalnego trafia około 1,5-1,8 tys. osób. Widać koniec tej kolejki, nawet jeśli pojawiają się w niej nowe osoby.”

oraz:

„Na nadzwyczajnej sesji Rady Miasta wiceprezydent Michał Olszewski tłumaczył, że przy już zaplanowanych nakładach na mieszkalnictwo w ciągu trzech lat uda się zaspokoić potrzeby wszystkich lokatorek i lokatorów „dekretowych”…”

Chciałabym przedstawić dlaczego te twierdzenia nie mają nic wspólnego z rzeczywistością. Wyjaśnienie tego jest dość złożone, ale możemy zacząć od wytłumaczenia, na czym polegają problemy i jak błędna polityka Miasta spowodowała ogromne pogorszenie sytuacji dziesiątek tysięcy mieszkańców Warszawy. Chciałabym zacząć od propagandy sukcesu uprawianej przez władze miasta, niestety powtarzanej przez Erbel bez żadnej krytycznej refleksji.

Zacznijmy od tzw. „pomocy” dla lokatorów z reprywatyzowanych kamienic.

Erbel, zgodnie z prawdą, powiedziała, że kryterium dochodowe dla osób z reprywatyzowanych zasobów zostało powiększone. Niestety, to nie pomogło większości lokatorów, ponieważ istnieją inne problemy, które uniemożliwiają lokatorom ubieganie się o lokale komunalne. Same statystyki Miasta pokazują, że większość osób z reprywatyzowanych mieszkań nie dostała nowych lokali. W naszym przekonaniu te statystyki i tak są zmanipulowane, gdyż nie pokazują, ile osób otrzymało mieszkania komunalne o takim samym standardzie.

Z jednej strony, kryterium dochodowe zostało powiększone, ale lokatorzy reprywatyzowani musieli spełnić inne kryteria. Np. musieli mieć wypowiedzenia umowy najmu, aby starać się o te lokale. To nie jest tak, że jak ktoś dowie się, że został zreprywatyzowany, idzie do gminy, składa wniosek i dostaje nowy lokal. Większość lokatorów z tych zasobów albo nie dostają wypowiedzenia umowy najmu od razu, albo wcale.

To oznacza, że bez tego wypowiedzenia, lokator będzie musiał pozostać w lokalu o podwyższonym czynszu, często będzie się zadłużać i będzie nękany przez nowego właściciela. Taka sytuacja może trwać latami zanim lokator będzie mieć możliwość ubiegania się o nowy lokal.

Konfrontując propagandę miasta z rzeczywistością, najbardziej skutecznym sposobem, aby dostać wypowiedzenie umowy jest nie płacić czynszu ponad 3 miesiące i zadłużyć się. Dzisiaj byliśmy u grupy lokatorów z Targówka i oni relacjonowali swoje doświadczenia w Gminie, gdzie zwrócili się po pomoc (więcej o rzekomej „pomocy prawnej miasta nieco później). W Gminie dowiedzieli się, że nie mogą ubiegać się o nowe lokale, bo mają gdzie mieszkać i nie kwalifikują się do najmu. Jak starali się składać wnioski, w okienku odmówiono im nawet przyjęcia dokumentów. Jedyna wskazówka, jaką dostali od urzędników, to propozycja, by zadłużyli się u prywatnego właściciela, żeby wypowiedział im umowę najmu.

Lokatorzy, co zrozumiałe, byli wzburzeni i zdezorientowani. W kamienicy mieszka też jedna pani, która od dawna nie płaciła czynszu i ma już wyrok o eksmisję. Czeka na wskazanie lokalu socjalnego. Jak się okazuje, ta Pani ma najlepszą sytuację w budynku. Ponieważ nie płaciła czynszu. Jedna z lokatorek, bez żadnych pretensji do sąsiadki, pytała, jak to jest możliwe? Jak to może być, że my ciężko pracujemy, nigdy nie zalegaliśmy z czynszem do Gminy, a teraz, jak jesteśmy w tej sytuacji, gdzie nas za chwilę nie będzie stać na nowy czynsz, jesteśmy w gorszej sytuacji do pani, która niestety od dawna nie była w stanie płacić?

Co więcej, lokatorzy chcieli dowiedzieć się, czy jeśli się zadłużą, będą musieli ponosić konsekwencje (np. odsetki, koszty egzekucji komorniczej) i czy wtedy będą mieli gwarancję, że ich wnioski zostaną rozpatrzone pozytywnie?

Tak się składa, że znamy odpowiedź na te pytania. Bo znamy wielu lokatorów, którzy otrzymali wypowiedzenia, a mimo to urzędy odrzucają ich wnioski z najróżniejszych przyczyn. Np., lokatorzy z ulicy Brzeskiej. Składali wnioski, ale dostali odmowy, ponieważ nie mieli wypowiedzenia umowy najmu. Pomyśleli sobie, że poproszą właścicielkę, aby wypowiedziała im umowy. Tak się też stało. Po doręczeniu wypowiedzenia umowy, wrócili do gminy, składali wnioski. Ale znów dostali odmowę, ponieważ przez 3-letni okres wypowiedzenia mają gdzie mieszkać. Powiedziano im, by składali wnioski dopiero wtedy, gdy skończy się ten 3 letni okres wypowiedzenia. To znaczy wtedy, gdy nie będą mieć już żadnego tytułu prawnego do lokalu i staną się faktycznie bezdomnymi. Wtedy mogą składać wnioski. A potem czekać nikt nie wie jak długo na pozytywne rozpatrzenie wniosku, a potem jeszcze nikt nie wie jak długo na wskazanie lokalu.

Powyżej opisane dwie sytuacje nie są pojedynczymi przypadkami. Takie sytuacje zdarzają się bardzo często i możemy bez wątpienia powiedzieć, że to jest raczej norma. To, że ktoś szybko znajduje się na liście osób oczekujących na nowy przydział, to raczej wyjątek. I w międzyczasie, lokatorzy są narażeni na wysokie czynsze, niepewność i czasami nękanie ze strony właścicieli.

Ponieważ spotkaliśmy się już z setkami przypadków odmowy przyznania lokali, możemy odnieść się do twierdzenia Erbel że jest taka ilość osób czekających na lokale, że końca kolejki nie widać. A więc, Asiu… jest tylko tyle osób w kolejce, bo miasto celowo stworzyło takie zasady, które uniemożliwiają większości osób z zasobów reprywatyzowanych nawet starać się o nowe lokale. Zapotrzebowanie na te lokale jest kilka razy wyższe. Osób kwalifikujących się pod względem dochodów jest kilka razy więcej. Jak to opisałam wyżej, po prostu większość osób w potrzebie finansowej nie może spełnić innych kryteriów. Później omówimy inne przyczyny odmowy lokali. Katalog przyczyn zdaje się nie mieć końca i jest ciągle wzbogacany nowymi wymysłami urzędników.

Propaganda sukcesu Miasta polega m.in. na tworzeniu pozorów, że nie ma problemu, że sytuacja jest pod kontrolą. Z naszego doświadczenia z urzędnikami Miasta, szczególnie z takimi postaciami jak Wiceprezydent Olszewski, nawet jeśli pokażemy setki przypadków odmów, będą bronić swojej polityki i udawać, że rzeczywiście pomagają ludziom. Jednak, w naszym przekonaniu, pomoc miasta jest skierowana tylko do nielicznych i jest pozorna. Gdyby urzędnicy rzeczywiście chcieli pomóc lokatorom ze zreprywatyzowanych mieszkań, powinni od razu zaoferować im nowe mieszkania według tego samego standardu. Ale nie mogą tego robić, bo tyle mieszkań po prostu nie ma. I nie ma planów, aby zbudować ich wystarczająco na miarę potrzeb. Zamiast tego, Miasto i Gminy wymyślają nowe sposoby, aby wykreślić ludzi z listy osób oczekujących i odmówić jak największej liczbie osób.

Teraz kilka słów o tzw. „lokatorze wrażliwym”. Takie zmiany oczywiście nie były z nami konsultowane, ponieważ, gdyby były, moglibyśmy od razu powiedzieć, co jest nie tak. Pierwszym założeniem tego pojęcia było to, by emeryci i renciści mogli wnioskować o nowy lokal w sytuacji gdzie podwyższono czynsze powyżej poziomu 3% stawki odtworzeniowej, czyli obecnie 14.44 zł za metr. Wytłumaczę, jak to wygląda w rzeczywistości.

Wielu administratorów budynków i kamieniczników już zdaje sobie sprawę, że jeśli od razu wprowadzą wysokie czynsze (powiedzmy 15 zł za metr), będziemy zachęcać lokatorów do składania pozwów o uznanie niezasadności podwyżki czynszu. Tylu lokatorów złożyło takie sprawy, że kamienicznicy zaczęli wprowadzać podwyżki na poziomie, który nie może być zaskarżony (bo nie umożliwia tego ustawa), czyli na poziomie niższym niż 3% stawki odtworzeniowej. Może to być np. o jeden grosz mniej niż stawka odtworzeniowa, powiedzmy 14.43 zł za metr.

Lokatorom, którzy otrzymali czynsz w takiej wysokości odmawia się przyznania lokali, gdyż „nie są wrażliwi”.

Kilka miesięcy temu, zrobiliśmy skandal w jednej Gminie, ponieważ jedna starsza pani, która dostała odpowiedź odmowną, bo nie była „wrażliwa” miała czynsz wyższy niż jej emerytura. Po tym jak zmarł jej mąż i syn, pozostało jej dość duże mieszkanie. Zaczęliśmy mocno krytykować pojęcie „lokatora wrażliwego”. Bo kto jest „wrażliwy” jeśli nie ta pani? Jakim sukcesem była więc taka „pomoc”, z której większość ludzi i tak nie może skorzystać.

Proszę pomyślcie więc, drodzy czytelnicy. Ktoś ma czynsz na poziomie 15 zł za metr. Ma 30 metrów mieszkania, 1500 zł emerytury, jest zdrowy, ale czynsz przekracza tą magiczną liczbę, więc jest uznany za wrażliwego. Inna osoba ma czynsz 14 zł za metr, ale ma 50 metrów, nie ma centralnego ogrzewania, więc płaci za prąd, ma 1000 zł emerytury i płaci za leki… ale nie jest lokatorem wrażliwym.

Coś się ruszyło w mieście po skandalu z reprywatyzacyjną i nagle są zmiany w uchwale o najmie lokali. Niektóre są dobre. Ale oczywiście to by było zbyt wiele, oczekiwać, że ktoś z Miasta będzie z nami się spotykać i pytać o opinie organizacji lokatorskich (nie mówiąc o tym, że nowelizacja uchwały była w tajemnicy procedowana w komisjach). Nie będziemy jednak milczeć, dopóki problemy lokatorów nie zostaną kompleksowo rozwiązane, a ludzie nie zaczną być traktowani w sposób godny. Nowelizacja uchwały, na pierwszy rzut oka, wygląda dobrze, bo teraz lokatorem wrażliwym jest też osoba, który ma czynsz znajdujący się w rażącej dysproporcji do dochodu. Czyli, osoba z powyższego przykładu, z czynszem wyższym niż cała jej emerytura, nareszcie otrzyma pomoc.

Niestety, nowelizacja Uchwały jest także wadliwa. Na dzisiejszym spotkaniu z lokatorami spytano mnie, co to wszystko znaczy. Czy oni są wrażliwymi czy nie, jeśli nie stać ich na ten nowy czynsz?
No właśnie. Czy możemy odpowiedzieć na to pytanie? Czy ktoś starał się ustalić np. konkretny procent dochodu – np. 50%? 75%? Niestety prawdziwa odpowiedź jest taka: nie zdefiniowano pojęcia „rażąca dysproporcja”, więc pewnie każdy wniosek będzie rozpatrywany indywidualnie i znowu pozostawiono furtkę, by odmawiać najmu lokali. Nikt nie wie, co w przekonaniu urzędnika stanowi „rażącą dysproporcję”.

I proszę tu czytelników, żeby znowu nie powtarzali w ciemno propagandy elit, lecz pomyśleli o konkretnych przypadkach.

Lokator A z reprywatyzowanych zasobów ma czynsz 1000 zł, ale 2000 zł pensji. Lokator B w tej samej sytuacji czynszowej ma płacić 1000 zł, ale ma 1500 zł dochodu. Lokator C ma 1000 zł czynszu, ale 1300 zł pensji.

No i moi drodzy, kto tu jest wrażliwy? Większość z nas szybko odpowie, że lokator C. Ale czasem też sytuacja jest bardziej skomplikowana. Np. może lokator B jest bez centralnego ogrzewania, a lokator C ma centralne ogrzewanie. Rachunki za prąd są więc bardzo różne. Lub lokator B jest chory i ma komornika i spłaca zadłużenie. Jeśli myślicie, że Miasto bierze to pod uwagę, to pomyślcie jeszcze raz.

Dalej, powiedzmy, że wszyscy uznajemy, że lokator C jest jak najbardziej wrażliwym najemcą i musi otrzymać nowy lokal komunalny. Więc tak – lokator C, dostaje lokal gdzie zapłaci powiedzmy 8 zł za metr. Lokator B może zostaje w lokalu z czynszem 14 zł za metr. A lokator D, który zarabia 1100 zł miesięcznie, dostaje lokal socjalny i ma czynsz 4-krotnie niższy, pomimo faktu, że nie zarabia dużo mniej niż lokator C, uznawany za wrażliwego.

Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że ustalenie sprawiedliwych kryteriów (do czego wrócę nieco później), nie jest łatwe. Jednak z naszego przykrego doświadczenia wiemy, że bez konkretnego ustalenia kryterium wrażliwego lokatora, będzie niestety bardzo dużo odmów wobec osób, które faktycznie są w potrzebie. Bo dotychczas, widzimy wciąż i wciąż, że ta polityka nie działa i nie pomaga ludziom, tak jak powinna.

Dodatkowo należy zadać pytanie, dlaczego „lokatorem wrażliwym” nie jest osoba mieszkająca w tragicznych warunkach? Dzisiaj byliśmy u jednej starszej Pani, która dostała odmowę na wniosek i jej powiedziano, że ona nie jest wrażliwa, bo jej czynsz nie przekracza 14.44 zł za metr. A mieszka w oficynie, bez ogrzewania. Jak weszłam do jej „mieszkania” (bo to duże słowo), zaczęła mnie boleć głowa chyba w ciągu 5 sekund. Cały budynek jest zagrzybiony i to może powodować poważne choroby. Kobieta stara, schorowana. Jej powiedziano, że trzeba się cieszyć, są ludzie w gorszej sytuacji. Pewnie może dostać zaświadczenie lekarskie, bo chyba już straciła zdrowie, ale znamy wiele przypadków, gdzie Gmina ma to gdzieś. Nawet jeśli ktoś już jest umierający, potrafią zostawić ich w koszmarnych warunkach, bez ogrzewania, bez ciepłej wody, bez możliwości poruszania się.

Miasto rewitalizuje? Niestety ta kamienica, będąca – o dziwo – w obszarze, która ma być rewitalizowany, jakoś się nie łapie. Warunki mieszkaniowe powinny już być poprawione dawno temu. Podwyższono czynsze w 2009 r. i ogłoszono, że to będzie na remont. Ale remontowano kamienice takie, jak przy ul. Narbutta czy Radzymińskiej, tam gdzie były roszczenia i gdzie chciano zrobić prezent z publicznych pieniędzy jakiemuś dobrze ustosunkowanemu z władzami właścicielowi. Innych kamienic się nie remontuje „bo mogą być roszczenia”. A gdy kamienice zostaną zwrócone, to już nie problem Gminy.

Chciałabym dowiedzieć się, co pani Joanna by powiedziała gdyby ona musiała w tej oficynie zamieszkać nawet na rok, bez możliwości przenocowania u lepiej usytuowanych przyjaciół, bez pieniędzy na kompleksowy remont. Jaka by była jej ocena „pomocy” miasta?

Wracając do problemu, nie przyjęto żadnej polityki, która by pomogła większości osób dotkniętych reprywatyzacją. Do niedawna, panowało takie myślenie, że lokatorzy komunalni to „roszczeniowcy”, którzy nie chcą brać kredytów, jak normalni pracowici Polacy. Takie wypowiedzi spotkaliśmy nawet u wysoko postawionych urzędników lokalówki, którzy teraz udają, że chcą poprawić sytuację. Ale sytuacja tak naprawdę już jest tragiczna, inaczej niż twierdzi Joanna Erbel. Nie widać kolejki po mieszkania, bo większość osób nawet do niej nie trafiła.

Katalog przyczyn, dla których odmówiono prawa do nowego lokalu jest naprawdę imponujący. Wśród nich są i takie: ktoś składał wniosek nie w tej Gminie. Np., mieszka w gminie X u kogoś bo nie ma lokalu, składa wniosek według miejsca przybywania w gminie X, ale dostaje odmowę z informacją, że ma składać w gminie Y, bo tam miał ostatni meldunek. Potem gmina Y odpowiada, że nie jest bezdomny, bo ma gdzie mieszkać w gminie X. Nie, to nie jest wyjątek. Ludzie tracą dach na głową, nie mają żadnego tytułu najmu, śpią kątem w kuchni siostry. Gmina nalega, by napisali gdzie przybywają, więc piszą i dostają informację zwrotną, że mają gdzie mieszkać. W najgorszym przypadku, siostrze wypowiedziano umowę najmu, bo gmina dowiedziała się, że bez zgody właściciela pozwoliła komuś tam zamieszkać.

Nie, nie żartuję. Wiele takich przypadków udokumentowaliśmy i działaliśmy w obronie tych osób. Spotkaliśmy już kilkadziesiąt przypadków, gdy Gmina sugerowała, żeby osoby bez mieszkania lub ubiegające się o nowe mieszkanie zamieszkały u rodziny lub bez zgody właściciela pozwolili komuś tam mieszkać – zazwyczaj, konkubentom lub rodzinie.

Inne przyczyny dla odmowy? Zadłużenie. Lokator zadłużył się, więc dostał wypowiedzenie umowy. A potem nałożono karę – podwójny czynsz w wysokości stawki odtworzeniowej (zresztą nielegalnie naliczany i stanowiący połowę rzekomego zadłużenia lokatorów wobec Miasta). Zresztą nawet spłacenie zadłużenia nie powoduje przywrócenia umowy najmu, bo zgodnie z przepisami nie musi.

Albo lokator zainstalował toaletę bez zgody właściciela. Albo posiada działkę niezabudowaną 100km od Warszawy. Albo zbył inną nieruchomość z ciągu ostatnich lat. Dwa lata temu uchylono taki wymaganie, ale nadal ludzie muszą o tym pisać w formularzu i nadal lokatorzy dostają odmowy z takiego tytułu. Zdarzają się nawet takie historie jak historia starszej pani, która miała zadłużenie w lokalu komunalnym i dostała spadek – zadłużone mieszkanie siostry. Sprzedała mieszkanie i spłaciła zadłużenie siostry oraz część swojego zadłużenia. Ale nie przywrócono jej umowy najmu. Gdy starała się o nowy lokal, odmówiono jej, bo zbyła mieszkanie – choć ten przepis już wtedy nie obowiązywał.

Fantazja urzędników nie zna granic. Czasami nie wiadomo skąd biorą się te „przepisy”. Czasami spotykamy się z nowymi twierdzeniami, powołującymi się na nieznane przepisy. Np. w tym tygodniu lokatorka z reprywatyzowanej kamienicy, która dostała wskazanie lokalu w innej kamienicy z roszczeniami (a więc z deszczu pod rynnę), prosiła o przydział w nowym budynku. Ale Gmina twierdzi, że niestety nowe zasoby miasta nie są dla lokatorów reprywatyzowanych, bo reprywatyzowani lokatorzy, to już nie są lokatorzy komunalni, tylko lokatorzy z prywatnych zasobów. Ładnie, prawda?

Co prowadzi nas do następnego problemu. Nikt nie wie, czy wierzyć ludziom w urzędach czy nie, bo, niestety, czasami mówią kompletną nieprawdę. Przytoczenie wszystkich przykładów wymagałoby odrębnego artykułu. Joanna Erbel, powtarzając linię PRu urzędników miejskich, argumentuje, że Miasto wprowadziło darmowe porady prawne dla lokatorów. Świetnie. Od tego czasu 3-4 razy więcej osób przychodzi do nas. Czasami z powodu porad, które uzyskali od Miasta.

Ciekawe jak wiele publicznych środków idzie na opłacenie prawnika, który mówi starszej pani, że nie jest wrażliwa i że trzeba się zadłużyć i czekać nie wiadomo jak długo, by uzyskać realną pomoc? Potrzebne są inwestycje w nowe mieszkalnictwo, a nie w kadry prawników, którzy i tak nie mogą przeskoczyć durnych przepisów. Ale jest nawet gorzej.

Drodzy czytelnicy, może wiecie, co oznacza być solidarnie odpowiedzialnym za długi. W praktyce to oznacza, że czasami do nas przychodzą nastolatki, które otrzymały kilkadziesiąt tysięcy złotych długu od mamy i taty, którzy nie poradzili sobie z czynszem i jakoś tak zostało. Nasza rekordzistka, to młoda matka, mieszkająca i tak pół życia w domu dziecka, która dostała 100 tys. długu.

A tu jest zasadnicza różnica pomiędzy naszymi poradami, a poradami Miasta. Połowa zadłużenia lokatorów wywodzi się z kar nielegalnie nałożonych na lokatorów, oraz z odsetek. A dodatków mieszkaniowych odmówiono akurat tym lokatorom z długami. I uważam to za skandal, że młody człowiek jest uznawany za winnego. Skarbnik miasta nie chce umorzyć długu, ale co jeszcze… często duża część zadłużenia jest przedawniona. Ale czy lokator może uzyskać taką informację od prawników miasta? Oczywiście, że nie, bo jest tu konflikt interesów. Miasto nie będzie informować lokatora, żeby wnosił o umorzenie długów z tytułu przedawnienia.

Pewna młoda kobieta, cała zapłakana, przyszła kiedyś do nas i odpowiedziała o swoich doświadczeniach z prawnikami z miasta. Dano jej do rozumienia, że może jest coś co może zrobić, ale prawnicy Miasta nie mogą tego powiedzieć. Zasugerowano, że może powinna „poszukać prawnika”. Wydało jej się to dziwne, bo jej nie stać na prawnika i dlatego zwróciła się o pomoc prawną do Miasta.

To przykre, że prawnik Miasta z litości przekazał informację między wierszami, choć inni dłużnicy nie otrzymali nawet takiej zawoalowanej wskazówki. Mówiono im, że trzeba płacić i że potem otrzymają umowę najmu – choć nawet po spłaceniu kazano im opuścić lokal.

Mogłabym napisać całe tomy o wszystkich problemach i skandalicznych przypadkach, które znamy.

Podsumowując, nie możemy powiedzieć, że Miasto starało się rozwiązać problemy. Miasto, najwyraźniej starało się podtrzymać takie praktyki, których efektem było pozbycie się jak największej liczby lokatorów i przyjęcie takich rozwiązań, by jak najmniej pomóc ludziom.

Joanna Erbel, moim zdaniem, posługuje się wieloma argumentami rynkowych liberałów i całkiem niesłusznie broni stanowiska Miasta, które zaostrzyło kryzys mieszkaniowy i nie reagowało odpowiednio, aby temu zapobiec w znaczącym stopniu.

Co gorsza, ten artykuł powstał w odpowiedzi na bardziej zrozumiałą reakcję innego stowarzyszenia lokatorów. Stowarzyszenia lokatorów od lat mówią o problemach mieszkaniowych i przekrętach reprywatyzacyjnych. Teraz, o wiele lat za późno, problem stał się wreszcie głośny.

Oczywiście, nie sugeruję, że nie wolno krytykować konkretnych pomysłów. Ale nie broniąc urzędników skorumpowanego i obojętnego na los lokatorów Miasta.

Co do innego punktu, trochę zgadzam się, że czasami hasła nie są do końca przemyślane i mogą brzmieć populistycznie. Jeśli chodzi o powrót do czynszów z poziomu przed 2009 r., oczywiście to nie jest taka prosta kwestia. Niedawno napisaliśmy naszą opinię o założeniach programu Mieszkanie + i obiecaliśmy, że jak szczegóły trafią do konsultacji, prześlemy nasze postulaty. Według nas, nowe mieszkalnictwo społeczne z czynszami na poziomie 5% wartości odtworzeniowej jest zbyt drogie dla wielu, ale do przyjęcia dla innych. Istnieją luki – np. pomiędzy czynszami komunalnymi i 5%, a także pomiędzy czynszem socjalnym, a czynszami komunalnym. Chcemy proponować, aby były nie dwie stawki czynszu, ale więcej, z wyższym kryterium dochodowym. Aby ludzie pracujący, ale nie tak biedni, mieli okazje mieszkać w czynszówkach z dostępnym czynszem, ale także żeby istniały tańsze opcje dla ludzi niezamożnych. Rozwój tej pierwszej kategorii najemców pozwoliłby na większy dochód z mieszkalnictwa, umożliwiający budowę większej liczby zasobów. Nie mówimy, że czynsz ma całkowicie pokrywać koszty utrzymania, bo to zaprzecza podstawowej zasadzie pomocy mieszkaniowej państwa dla osób niezamożnych. Jesteśmy gotowi proponować konkretne pomysły, by poprawić tę sytuację.

To nie jest tak, jak ktoś może wnioskować po lekturze artykułu Erbel, że organizacje lokatorskie nie wnoszą konkretnych propozycji, tylko posługują się populistycznymi hasłami. Konkretne propozycje były i to wiele, ale zazwyczaj nie ma woli władz Miasta, aby cokolwiek zrobić z tymi propozycjami. Zamiast inwestować w najpilniejsze potrzeby mieszkańców Warszawy, pieniądze idą na drugorzędne projekty. Na Targówku, gdzie byliśmy dziś, publiczne pieniądze idą za imprezy sąsiedzkie, ale sąsiedzi nie mają ogrzewania i niedługo nawet mogą nie mieć dachu na głową.

To nie znaczy, że jesteśmy przeciwko imprezom sąsiedzkim. Wręcz przeciwnie. Ale nie może być tak, że Miasto daje priorytet zabawie i zostawia lokatorów na lodzie. Nie powinno być tak, że Miasto planuje wysiedlanie ludzi z domów, gdzie mieszkali 40-60 lat, aby ich mieszkania zostały przekształcone na pracownie dla artystów. Przeciwko takim praktykom będziemy głośno protestować. I mamy nadzieję, że pani Erbel szybko się zorientuje, że nie warto stać po tej samej stronie barykady co politycy Miasta, którzy chyba niedługo jeszcze utrzymają się u władzy. Nie akceptujemy faktu, że programy Miasta pomijają najbardziej potrzebujących i są przeznaczone przede wszystkim dla osób z tej klasy społecznej do której należy Joanna Erbel.

Laure Akai

Skomentuj Symboliczne mikrozmiany to za mało! Konfrontując dyskurs Miasta i elit z rzeczywistością

Praga-Północ: Nadal nie ma odpowiedzi dla poszkodowanych mieszkańców

W dniu 15 września, na wniosek burmistrza Pragi-Północ, odbyła się nadzwyczajna sesja Rady Dzielnicy dotycząca tematu reprywatyzacji.

Głównym tematem sesji była deklaracja Hanny Gronkiewicz-Waltz, że reprywatyzacja w Warszawie zostanie zatrzymana, dopóki nie będzie nowej ustawy, która ma uregulować kompleksowo sprawy reprywatyzacyjne. Burmistrz Zabłocki złożył zapytanie na jakiej podstawie prawnej przekazanie nieruchomości ma być wstrzymane. To jest dość istotne pytanie, ponieważ na Pradze jest wiele budynków z decyzjami zwrotowymi i Burmistrz chciał się dowiedzieć, czy ma je przekazywać, czy nie. Na pytania odpowiadała przedstawicielka miasta, dyrektor biura prawnego, Maria Młotkowska.

Jak podejrzewaliśmy, nie ma jeszcze żadnych rozporządzeń lub wytycznych dotyczących tej kwestii i dopiero we wtorek ma być spotkanie o regulacjach w tej sprawie. Natomiast, według wypowiedzi pani mecenas, stało się jasne, że nie można się spodziewać końca procesu reprywatyzacji, czy nawet jego wstrzymania. Natomiast, ma być proces „weryfikacji roszczeń” i w czasie jego trwania oddawanie kamienic ma zostać wstrzymane. Żadnych innych informacji nie ma.

Radni, lokatorzy i działacze organizacji lokatorskich zadawali na sesji rozliczne pytania. Pytano m.in. o to, czy skradzione kamienice zostaną oddane, jak na przykład kamienice przy ul. Jagiellońskiej 14 i Jagiellońskiej 27. Odpowiedzi nie było. Przekazano jedynie informację, że wiceprezydent Warszawy Michał Olszewski wiedział o przekręcie Marka Mossakowskiego na Pradze, ale mimo to Jagiellońska 14 została oddana. Mieszkańcy zarzucili Miastu zupełny brak dbałości o kamienice. Mieszkaniec Ząbkowskiej 50 opowiedział, że podczas sprawy zwrotowej, ani przedstawiciele Dzielnicy, ani Miasta ani razu nie byli obecni w sądzie. Pytano, ile razy miasto starało się bronić kamienic na drodze prawnej, przez roszczenia wzajemne. Mecenas Młotkowska twierdziła, że tak się stało wiele razy, ale nie była w stanie podać konkretów.

Przedstawiciele Komitetu Obrony Praw Lokatorów zażądali, aby Miasto przedstawiło informacje źródłowe, które posłużą do przeprowadzenia planowanego audytu reprywatyzacji. W ogromnej większości przypadków, Miasto zupełnie nic nie zrobiło, by obronić swoje kamienice, a wręcz przeciwnie, starało się jak najszybciej ich pozbyć.

Zwróciliśmy uwagę na fakt, że mieszkańcy reprywatyzowanych kamienic już bardzo wiele zrobili, by zgromadzić informacje o przekrętach reprywatyzacyjnych, ale cały czas odmawia się im dostępu do dokumentacji dotyczącej postępowania. Pytaliśmy, czy mieszkańcy oraz organizacje lokatorskie będą miały taki sam dostęp do dokumentacji źródłowej, jak zewnętrzna firma audytująca, co jest konieczne, by zweryfikować wyniki audytu. Prawnik Miasta stwierdziła, że nie ma podstaw prawnych, by umożliwić lokatorom dostęp do tych informacji. Natomiast, jej zdaniem, Ustawa Prawo zamówień publicznych daje takie uprawnienia prywatnej firmie, która będzie przeprowadzać audyt. Kuriozalna sytuacja, w której najbardziej zainteresowani (czyli lokatorzy) są traktowani jak piąte koło u wozu, nadal więc trwa. Do tej sprawy będziemy musieli jeszcze wrócić.

Nie mamy zaufania do władz Miasta oraz do innych organów powiązanych z reprywatyzacją, gdyż od wielu lat wykryte przez lokatorów nieprawidłowości były systematycznie zgłaszane urzędnikom i prokuraturze, ale sprawy były wciąż umarzane. To jasne, że reprywatyzacją zajmowały się zorganizowane grupy przestępcze, w skład których wchodziły osoby najwyżej postawione we władzach i widać, że mają interes w tym, by zatuszować tę sprawę. Jako strona zamawiająca audyt, Ratusz może nim manipulować przez określenie jego zakresu. Można się spodziewać dokumentu o podobnej wiarygodności, co Biała Księga, która nie dość, że nie zawiera kluczowych informacji, to wprowadza szereg błędnych interpretacji i służy jedynie do wybielania działalności Miasta.

Pani Młotkowska także powtórzyła stwierdzenia miasta, jakoby Miasto okazało pomoc lokatorom. Na sali obrad były jednak osoby, którym kilka już razy odmówiono przyznania lokali komunalnych. Nie ma żadnych wątpliwości, że Miasto cały czas uszczupla swój zasób lokali. Kiedy wiele lat temu organizacje lokatorskie zwróciły uwagę na prosty fakt, że wzrost liczby zwrotów oznacza wzrost potrzeb mieszkaniowych w Mieście, radni udawali, że nie będzie żadnych problemów i nic nie zrobili, aby zapewnić odpowiednią liczbę mieszkań. Nic więc dziwnego, że nawet jeśli ktoś teoretycznie powinien dostać „pomoc” od miasta, to jedyną „pomocą” jaką otrzymał, była eksmisja bez prawa do lokalu socjalnego.

Zainteresowało nas stwierdzenie Pani Mecenas, że rozważana jest propozycja, aby wprowadzić możliwość prawną, by Miasto mogło odmówić zwrotu budynku, gdy są w nim lokale z zasobów komunalnych. Ale to na razie tylko luźna koncepcja, a nie konkretna propozycja prawna.

Naszym zdaniem, jest to koniecznie i lokale mieszkalne powinny być traktowane jako obiekty użyteczności publicznej, tak jak szkoły czy parki. Nie do końca rozumiemy, dlaczego Mała ustawa reprywatyzacyjna uznaje szkoły za obiekty użyteczności publicznej, a zasoby mieszkaniowe już nie.

Warto też zwrócić na realne zastosowanie przepisów zawierających zwrot „urząd może”, itp. Zazwyczaj, gdy urzędnicy mogą coś zrobić z korzyścią dla lokatorów, ale nie muszą, nie robią tego. Miasto będzie miało prawo pierwokupu roszczeń – ale nie będzie musiało z niego korzystać. Z drugi strony, Ustawa nie reguluje cen skupu roszczeń, co oznacza, że może to być po prostu inna forma wypłaty wygórowanych odszkodowań. Nie wiemy też, czy Miasto będzie odkupywać budynki od spekulantów, gdy roszczenia trafią do nich inną drogą, niż przez sprzedaż. Uważamy, że jest tu zbyt duże pole do nowych rodzajów nadużyć. Jak już wiemy, Mała ustawa reprywatyzacyjna jest bublem prawnym, gdyż łatwo obejść jej zabezpieczenia.

Chcemy więc, aby Miasto miało OBOWIĄZEK odmawiać zwrotów kamienic z lokatorami, a nie tylko taką możliwość.

Rada dzielnicy Praga Północ przyjęła stanowisko w tej sprawie, w którym wyraża głębokie zaniepokojenie sytuacją. Lokatorzy dzielnicy od wielu lat są zaniepokojeni i wydaje się, że nareszcie, choć z ogromnym opóźnieniem, które jest zupełnie skandaliczne, większość mieszkańców miasta chce, aby mafia urzędniczo-prokuratorsko-sędziowsko-prawnicza została rozbita i poniosła odpowiedzialność materialną za wyrządzone przez siebie krzywdy. Choć doceniamy wszelkie próby poprawy sytuacji, przychodzą one o wiele lat za późno z powodu arogancji władzy i interesów elit politycznych. Domagamy się, aby lokatorzy, którzy doświadczyli krzywd w trakcie bandyckiej reprywatyzacji, otrzymali odszkodowanie i aby został uruchomiony konkretny plan budowy mieszkalnictwa publicznego na poziomie adekwatny do potrzeb, oraz by podjęto wreszcie kroki, by chronić mieszkalnictwo komunalne i socjalne.

Przypomnimy, że czeka nas kolejny skandaliczny proces – gentryfykacja (zwana „rewitalizacją”), w trakcie której zasoby komunalne zostaną przekształcone w TBSy. Już teraz wiadomo, że nie ma gdzie ulokować mieszkańców, dotkniętych tymi planami. Domagamy się natychmiastowej dymisji urzędników, którzy nas na każdym kroku ignorowali!

Skomentuj Praga-Północ: Nadal nie ma odpowiedzi dla poszkodowanych mieszkańców

Komisje od afer nie rozwiążą lokatorskich problemów z reprywatyzacją

Przez ostatnie 7 lat naszej działalności widzieliśmy niezmiennie, jak władze Miasta, prokuratura i inne urzędy systematycznie lekceważyły wszystkie dowody na kryminalną działalność mafii reprywatyzacyjnej w Warszawie. Po latach, wreszcie odsłonił się czubek góry lodowej warszawskich przekrętów na nieruchomościach. Poniewczasie wybuchła afera polityczna. Jednak prawdziwym skandalem jest to, że tak mało mówi się o tym, jak problem skradzionych kamienic i ich lokatorów całościowo i skutecznie rozwiązać.

Nie jest prawdą, to co tak często powtarza pani Prezydent (i czego niestety nie podważają media głównego nurtu), że władze Miasta próbowały rozwiązać problemy lokatorskie i oferowały sensowną pomoc. Prawda jest taka, że urzędnicy robili tak mało, jak tylko byli w stanie, pozorowali działania, czy wręcz znęcali się nad lokatorami oferując gnijące nory chorym ludziom. Dość już mamy kłamstw i pozorowanego dialogu. Dość już mamy ich ignorancji i układów śmierdzących na kilometr. Nie kupimy bajeczki, że urzędnicy o niczym nie wiedzieli.

Dla nas jedno jest jasne: problem reprywatyzacji nie ogranicza się do bezprawnych działań, bo “zgodne z prawem” wyrzucanie mieszkańców na bruk jest jedynie farsą z praworządności i zbrodnią popełnianą w białych rękawiczkach, przy aprobacie skorumpowanych sądów i niedouczonej policji. Czy dla lokatora stanowi to jakąś różnicę, że na bruk wyrzuca go “prawowity właściciel” postępujący zgodnie z literą karykaturalnej w swojej treści ustawy “o ochronie” praw lokatorów? Gdy wyrzuca go na bruk w ten sam sposób złodziej kamienic, różnicy nie ma żadnej.

Chcemy uniknąć sytuacji, w której rzuci się na pożarcie kilku skorumpowanych urzędników i potem powie się nam, że już wszystko zostało załatwione i że już wszystko jest w porządku. Nawet gdyby pan Bajko spędził w mamrze resztę swojego życia (na co z pewnością zasługuje), w niczym to by nie rozwiązało naszych problemów lokatorskich. Chcemy konkretnych propozycji, co zrobić ze skradzionymi kamienicami i jak zadośćuczynić za krzywdy wypędzonym lokatorom.

Niestety, w rzeczywistości, często proponuje nam się “środki naprawcze”, które niczego nie rozwiązują. Zobaczmy, co dzieje się z ustawą o nękaniu lokatorów, która miała doprowadzić do zakończenia haniebnego procederu odcinania lokatorów od mediów, czy podrzucania im martwych szczurów. Takie praktyki nie tylko nie zostały wyeliminowane, ale mają miejsce w kamienicach “odzyskanych” przez znanych urzędników, jak pan Rudnicki, o którym trąbią dziś gazety. Ale trąbią nie dlatego, że niszczy on życie konkretnym ludziom, nękanym lokatorom na ul. Kazimierzowskiej, tylko dlatego, że jego znajomi ze świata przestępczego chcieli ukraść pustą działkę w centrum Warszawy.

Niech będzie powołana komisja śledcza. Niech wsadzą przestępców do więzienia. Ale niech powstaną konkretne propozycje, jak odwrócić szkody, które już powstały. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, wkrótce wejdą w życie przepisy uniemożliwiające podważanie decyzji administracyjnych starszych niż 10 lat. Czy to naprawdę nie dziwne, że w 2016 r. mija właśnie 10 lat od decyzji zwrotowej sławnej już skradzionej kamienicy przy ul. Noakowskiego 16? Jak to się mówi: “Przypadek? Nie sądzę”. Afera wypłynęła tak późno, że jej skutki będą już faktami dokonanymi. Ciężko uwierzyć, że nie było to przewidziane i zaplanowane.

Domagamy się, by:

• władze Miasta aktywnie występowały o zasiedzenie budnynków komunalnych
• natychmiast zaprzestano zwrotów budynków w naturze wraz z lokatorami
• wypłacano lokatorom kamienic zreprywatyzowanych odszkodowanie w wysokości różnicy między czynszem komunalnym a czynszem wolnorynkowym, dopóki Gmina nie zaoferuje im pełnowartościowych lokali zamiennych
• wprowadzono zakaz handlu roszczeniami

Skomentuj Komisje od afer nie rozwiążą lokatorskich problemów z reprywatyzacją