Rząd oddał do konsultacji wadliwy pakiet ustaw mieszkaniowych

Nie radzisz sobie z urzędnikami lub prywatnym właścicielem i potrzebujesz naszej pomocy? Skontaktuj się z nami!

Komitet Obrony Praw Lokatorów otrzymał do konsultacji projekt Ustawy o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa. Projekt jest częścią pakietu ustaw związanych z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom społecznym i gospodarczym COVID-19. Projekt zawiera m.in. szereg zmian dotyczących budownictwa czynszowego i dodatków mieszkaniowych.

Ministerstwo Rozwoju zapowiedziało, w związku z pandemią COVID-19, szereg zmian legislacyjnych, które w założeniu miały stanowić wsparcie dla lokatorów znajdujących się w ciężkiej sytuacji z powodu nagłej utraty dochodów. Faktyczna treść tego projektu jest jednak zasadniczo inna. Pomoc dla lokatorów jest niezwykle ograniczona i najeżona absurdami, a pod płaszczykiem walki ze skutkami epidemii Ministerstwo usiłuje dokonać daleko posuniętej komercjalizacji zasobów mieszkaniowych. To wszystko dzieje się w przyspieszonym trybie, do którego już zdążyliśmy się przyzwyczaić w czasie epidemii. Zmiany systemowe likwidujące szereg ustawowych gwarancji i praw forsuje się zgodnie z “doktryną szoku” w czasie, gdy możliwości sprzeciwu społecznego są ograniczone.

Oto najważniejsze problemy związane z projektem:

1) Brak realnej pomocy dla lokatorów

Projekt szumnie zapowiada pomoc dla lokatorów, którzy w wyniku utraty pracy związanym z kryzysem COVID-19 nie będą w stanie opłacać czynszów. Wygląda jednak na to, że zapisy projektu sprawią, że ta “pomoc” okaże się bezużyteczna.

Warunkiem otrzymania pomocy będzie korzystanie z dodatków mieszkaniowych. Osoby, które wcześniej nie miały problemów finansowych, będą mieć więc utrudniony dostęp do świadczenia, które wymaga podania średniej dochodów z trzech ostatnich miesięcy. W międzyczasie będzie narastać im dług, którego nie będą w stanie spłacić. A ci, którzy mają już zadłużenie nie będą mogli korzystać z dodatków mieszkaniowych. W ten sposób kółko się zamyka. Istny paragraf 22. Ponadto projekt zakłada, że administratorzy nieruchomości muszą podawać informację o zadłużeniu już po 14 dniach od jego wystąpienia. Likwiduje to jakiekolwiek pole do manewru i stawia w patowej sytuacji lokatorów, którzy utracili pracę. Nie pomoże im nawet uzyskanie nowej pracy i dochodów z przyszłej wypłaty – bo zadłużenie już powstanie i będzie uniemożliwiało uzyskanie dopłaty do czynszu.

Pomocy nie otrzymają też ci, którzy mieszkają w lokalach z nadmetrażem (nawet jeśli to niepełnosprawni potrzebujący dodatkowych pomieszczeń). Zamiana mieszkania na mniejsze nie jest zawsze możliwa w krótkim czasie, zwłaszcza gdy urzędy praktycznie nie funkcjonują i nie rozpatrują wniosków. W przypadku, gdy w lokalu mieszka więcej niż jedna osoba niepełnosprawna, która wymaga dodatkowej powierzchni ze wzgledu na problemy z poruszaniem się lub urządzenia rehabilitacyjne, normatywna powierzchnia lokalu nie zostanie powiększona, uniemożliwiając otrzymanie dopłaty.

2) Znaczny wzrost kosztów dla lokatorów TBSów

Pomimo istnienia dopłat do remontów i termomodernizacji, koszt mieszkania w zasobie TBS wzrośnie, a przecież i tak czynsze w TBSach są o wiele wyższe, niż w lokalach komunalnych i socjalnych. Do czynszu będą doliczane koszty utrzmania lokali i przeprowadzonych remontów. Opłaty mogą więc wzrosnąć nawet o 25%.

3) Problematyczne kryteria dochodowe

Kryteria dochodowe mają zastosowanie przy udzielaniu dodatków mieszkaniowych i stanowią warunek otrzymania najmu w zasobach publicznych. Kryteria dochodowe uprawniające do najmu zostaną podniesione procentowo dla lokatorów TBSów.

Ustawa zakłada podniesienie kryterium dochodowego kwalifikującego do najmu w zasobie TBS. W Warszawie, nawet osoba osiągająca zarobki ponad 10 tys. zł miesięcznie może się kwalifikować do najmu tego typu zasobów. W tym samym czasie, obowiązujące w Warszawie kryterium dochodowe dla 4-osobowych rodzin zostało obniżone przez Radę Warszawy. Całościowym efektem zmian jest zwiększenie możliwości średnio zamożnych osób, kosztem ograniczenia dostępności mieszkań dla rodzin w trudnej sytuacji materialnej.

Wszyscy, którzy będą chcieli się starać o dodatki mieszkaniowe muszą spełnić kryterium dochodowe. Ten wskaźnik został nieco podniesiony, ale kryterium użyte w projekcie ustawy jest obliczane na podstawie procentu przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej (wcześniej podstawą kalkulacji była wielokrotność najniższej emerytury). Jest to w oczywisty sposób niewłaściwe w sytuacji kryzysowej, gdzie w wyniku pandemii COVID-19 dochód w całej gospodarce będzie gwałtownie spadać. Oznacza to, że wraz ze spadkiem średniego wynagrodzenia w przyszłości, kryteria uprawniające do pomocy będą coraz niższe i coraz mniej dostępne dla potrzebujących.

4) Komercjalizacja zasobów mieszkalnych budowanych ze wsparciem
środków publicznych

Projekt zakłada “wspieranie rozwoju społecznego budownictwa czynszowego i komunalnego, w ramach którego: […] przedsięwzięcie budowlane realizowane jest przez towarzystwo budownictwa społecznego, którego udziałowcem jest jednostka samorządu terytorialnego lub Skarb Państwa lub przedsięwzięcie budowlane realizowane przy wsparciu środkami publicznymi”. Projekt ogranicza zakres stosowania czynszów komunalnych i socjalnych i tworzy kategorie lokali, które mogą być podnajmowane najemcom komunalnym i socjalnym po znacznie wyższych stawkach.

Jest to kontynuacja widocznego już od lat trendu, polegającego na przenoszeniu zasobów komunalnych do TBSów (w ramach remontów i rewitalizacji), co oznacza podwyżki czynszów i wykluczenie dotychczasowych mieszkańców budynków. Wieloletnie zaniedbania w zakresie budowy mieszkań komunalnych i socjalnych nie zostaną naprawione. Wspierany z publicznych pieniędzy zasób (TBS i Mieszkanie Plus) zostanie przeznaczony dla zamóżniejszych osób (w dużych miastach opłaty mogą sięgać nawet 20 do 30 zł/m2). W ten sposób utrzymany zostanie głód mieszkaniowy i pogłębią się nierówności społeczne – a wszyscy będziemy za to płacić.

Podsumowanie

Podsumowując, głośno zapowiedziany przez rząd program pomocy dla lokatorów nie trafi w potrzeby najbardziej poszkodowanych przez kryzys i może okazać się bardzo ograniczony w swoim działaniu.

Projekt w obecnej formie nie tylko nie zlikwiduje narastających nierówności społecznych, ale przyczyni się do ich pogłębiania.

Brak dofinansowania do budowy zasobów budownictwa komunalnego i socjalnego spowoduje utrzymanie sytuacji głodu mieszkaniowego i wieloletnich kolejek w oczekiwaniu na lokal. W tym samym czasie, osoby stosunkowo zamożne, dysponujące znacznymi dochodami, będą mogły bez problemu starać się o najem lokali z zasobów TBS dofinansowanych z budżetu państwa. Nazywanie projektu “programem wsparcia mieszkalnictwa komunalnego” jest więc dość grubymi nićmi szytą manipulacją.

Komitet Obrony Praw Lokatorów przekazał swoją negatywną opinię o projekcie w ramach procesu konsultacji. Będziemy informować na tej stronie o dalszych postępach prac nad ustawą.

Jak możesz pomóc?